Door de vroegere veelvuldige contacten van architecten, aannemers en metselaars aan weerszijden van de taalgrens zijn een aantal Franse woorden met betrekking tot het bouwbedrijf in de Kannerse woordenschat terechtgekomen.Enkele daarvan hebben door de tientallen jaren heen stand gehouden. Andere worden alleen nog -naast de nieuwe termen- door oudere Kannenaren gebruikt. In onderstaande woordenlijst worden zij tussen haakjes met “verdwenen” of “verouderd” aangeduid.Mijn in 1954 opgetekende lijst heb ik met enkele Kannerse vakkenners in het bijzonder met de gebroeders Guido
Tijdens de ledenvergadering in de VBS Jekerdag Sint-Hubertusstraat 9 wordt aandacht besteed aan het Kanners dialect. Iedereen is uiteraard welkom, ook niet-leden. In het tweede gedeelte van de avond zal Paul Vrijens aandacht besteden aan een aantal soldaten uit Kanne, die deelnamen aan de Eerste Wereldoorlog en hun familie. Dit evenement is vanwege de coronacrisis uitgesteld naar latere datum
Op dinsdag 26 november kwamen een veertigtal leden van Heemkunde Kanne naar de jaarlijkse algemene vergadering.Zij luisterden eerst naar voorzitter Frans Mourmans, die aandacht besteedde aan de activiteiten van het voorbije werkjaar. Zo vermeldde hij onder meer de plaatsing van een stukje Elektrische draad aan het Böjmke op het veld tussen Kanne, Vroenhoven en Zussen. Dit gebeurde in een samenwerking van Heemkunde Kanne de basisscholen van Kanne, ZZB en Emael en de gemeente Riemst. Na de vernieling van de draad
Een vrij groot aantal woorden die het dialect van Kanne aan het Frans ontleend heeft hebben betrekking op de schrijnwerkers- en/of meubelmakersstiel. Dit komt vooral door de veelvuldige contacten van Kannerse schrijnwerkers met Waalse collega’s door opdrachten van Kannerse of Waalse aannemers in de Nederlands- of Franstalige gemeenten rond de taalgrens. Dat was zeker het geval vóór de overheveling in 1963 – toen de taalgrens werd vastgelegd – van enkele Franstalige Limburgse gemeenten in de Jekervallei en van Ternaaien naar
Versjöjvinge 7,2 kràènt (v –tr) < corinthe (raisin de) : krent. In sam. kràèntebroêd. Ook: kramik. kràèntebruûdsje – kràèntemikske. kramik (v –kke) < cramique: krentenbrood. Ook: kràèntebroêd. krèèm (m) <crème: -room: in samenstelling krèèmoobäör <crème au beurre krèèmpatisjèèr < crème patissière. krèèmfrèsj <crème fraîche. Ook: slagroom. -ijsje: vaak in diminutiefvorm krèèmke of in iêskrèèmke. kristaliezee < cristallisé: In sam. kristaliezeesókker: kristalsuiker. krwasao (v –s) < croissant: half maantje. kuuvètsje (o –s) < cuvette: papieren onderlegger voor klein gebakje. makrao,
Versjöjvinge 7, 1 Een vrij groot aantal aan het Frans ontleende Kannerse woorden behoren tot de bakkerswereld. Het zijn namen van producten of specifieke vaktermen. Slechts enkele, van de in de jaren vijftig opgetekende woorden zijn verdwenen of in onbruik geraakt. Een tiental andere heb ik aan die woordenlijst kunnen toevoegen. Het hoeft niet te verwonderen dat het bakkersvak zoveel Franse leenwoorden bevat. Een bakkerij was en is vaak nog steeds een familiezaak. Ze wordt soms drie of nog meer
paarsjok, baarsjok (m -kke) < pare-chocs: bumper. Ook: beumper. pedal (v -lle), pedaal (v –ale) < pédale: het pedaal. piddalere < pédaler: pedaleren, fietsen, trappen. Nu meestal: fitse, trappe. pinjao (m -s) < pignon: tandwiel. Nu meestal: taandraod. pistoa, piston(g) (m -s) < piston: zuiger. Ook: zöjger. portbagaasj (v -azje) < porte-bagages: bagagedrager. pwàèmaor < (au) point mort: uit versnelling. Nu meestal: oêt versnelling stoon – vriê stoon. radiejatäör (m -s) < radiateur: radiator. remork, remorrek (m -e) < remorque:
In de voorafgaande bijdragen « Versjöfvinge 5 – 1,2,3 » ging ik van start met een reeks aan het Frans of Waals ontleende Kannerse woorden die nog algemeen gebruikt worden of die waarschijnlijk nog een tijdje naast nieuwe aan het Nederlands ontleende Kannerse termen blijven bestaan. Nog een paar andere leven alleen nog in dialectwoordenboeken en andere dialectische geschriften voort. Die eerste reeks had betrekking met kledij, mode… In vele andere vakgebieden leverden het Frans en het Waals eveneens een aantal woorden
Versjöjvinge 5-3 Met volgende woorden sluiten we de reeks Kannerse woorden af die verwant zijn met naaikunst, stoffen, kleding, mode en die aan het Frans of het Waals ontleend zijn. Ze zijn nog door de meeste Kannenaren, inzonderheid vrouwen, gekend en worden nog vrij algemeen gebruikt. gaberdin (m) < gabardine: soort stof (m –s): regenmantel > rèngeljas, àèpermejabel. kammelot (m) < camelote: stof van weinig kwaliteitswaarde > boech, bóch, präol. kap (v-e) < cape: kap van regenmantel > rèngelkepke. kazjemiêr
Het gebäört wol dèkser tot heemkundige kringe sjaole bie hun aktivitèejte betrèkke. Dat kènt neet aanders want het ès on de sjaolkeender van noê tot v’r al motte liêre boê v’r mèt bezig ziên: de lokale geschiedenis, het sósjaal en kultereel lèève ( boê-oonder het Kanners diejalek) bestuudere en de rezultate van het oonderzeuk bekènd maoke, àoch de middele bedeenke vur het patrimonjeel errefgood van Kan op te sloon en de belangstèlling vur dat errefgoog te oonderhawe en te promote.
Medeklinkers De schrijfwijze van de medeklinkers in het Kanners is vrij eenvoudig omdat zij grotendeels met die in het AN overeenstemt. Alleen de sj en zj klanken, de t of d, ch of g aan het einde van een woord vragen enige uitleg. De sj (stemloze sisklank): is de spelling voor de woorden die in het AN sch of sj ( bv diminutiefwoorden) geschreven worden: school , schip, meisje, huisje of in Franse leenwoorden met ch: châle, chèque. Sjaol, sjeep,
Versjöjvinge 5 -2 Woorden die nog wel gekend zijn maar zelden nog gebruikt worden. astrakan (m) < astrakan: lammerbont. bavèt, bavètsje (v-e) < bavette: slabbertje >zäoverlepke. brajèt < brayette (v): gulp, rits > gäolep deupjès (m) < deux-pièces: dameskostuum (rok en jas die afzonderlijk gedragen kunnen worden)> maantelpak , maantelpekske, maantelkestum. kappesjao (m- s) < capuchon: op een mantel vastgenaaide kap > kap. kombenèzao (m -s) < combinaison: onderjurk > oonderrok. kulot (v- e) < culotte: pofbroek > pófbrook, flodderbrook