Tijdens de ledenvergadering in de VBS Jekerdag Sint-Hubertusstraat 9 wordt aandacht besteed aan het Kanners dialect. Iedereen is uiteraard welkom, ook niet-leden. In het tweede gedeelte van de avond zal Paul Vrijens aandacht besteden aan een aantal soldaten uit Kanne, die deelnamen aan de Eerste Wereldoorlog en hun familie. Dit evenement is vanwege de coronacrisis uitgesteld naar latere datum
Een vrij groot aantal woorden die het dialect van Kanne aan het Frans ontleend heeft hebben betrekking op de schrijnwerkers- en/of meubelmakersstiel. Dit komt vooral door de veelvuldige contacten van Kannerse schrijnwerkers met Waalse collega’s door opdrachten van Kannerse of Waalse aannemers in de Nederlands- of Franstalige gemeenten rond de taalgrens. Dat was zeker het geval vóór de overheveling in 1963 – toen de taalgrens werd vastgelegd – van enkele Franstalige Limburgse gemeenten in de Jekervallei en van Ternaaien naar
Versjöjvinge 7, 1 Een vrij groot aantal aan het Frans ontleende Kannerse woorden behoren tot de bakkerswereld. Het zijn namen van producten of specifieke vaktermen. Slechts enkele, van de in de jaren vijftig opgetekende woorden zijn verdwenen of in onbruik geraakt. Een tiental andere heb ik aan die woordenlijst kunnen toevoegen. Het hoeft niet te verwonderen dat het bakkersvak zoveel Franse leenwoorden bevat. Een bakkerij was en is vaak nog steeds een familiezaak. Ze wordt soms drie of nog meer
In de voorafgaande bijdragen « Versjöfvinge 5 – 1,2,3 » ging ik van start met een reeks aan het Frans of Waals ontleende Kannerse woorden die nog algemeen gebruikt worden of die waarschijnlijk nog een tijdje naast nieuwe aan het Nederlands ontleende Kannerse termen blijven bestaan. Nog een paar andere leven alleen nog in dialectwoordenboeken en andere dialectische geschriften voort. Die eerste reeks had betrekking met kledij, mode… In vele andere vakgebieden leverden het Frans en het Waals eveneens een aantal woorden
Versjöjvinge 5-3 Met volgende woorden sluiten we de reeks Kannerse woorden af die verwant zijn met naaikunst, stoffen, kleding, mode en die aan het Frans of het Waals ontleend zijn. Ze zijn nog door de meeste Kannenaren, inzonderheid vrouwen, gekend en worden nog vrij algemeen gebruikt. gaberdin (m) < gabardine: soort stof (m –s): regenmantel > rèngeljas, àèpermejabel. kammelot (m) < camelote: stof van weinig kwaliteitswaarde > boech, bóch, präol. kap (v-e) < cape: kap van regenmantel > rèngelkepke. kazjemiêr
Het gebäört wol dèkser tot heemkundige kringe sjaole bie hun aktivitèejte betrèkke. Dat kènt neet aanders want het ès on de sjaolkeender van noê tot v’r al motte liêre boê v’r mèt bezig ziên: de lokale geschiedenis, het sósjaal en kultereel lèève ( boê-oonder het Kanners diejalek) bestuudere en de rezultate van het oonderzeuk bekènd maoke, àoch de middele bedeenke vur het patrimonjeel errefgood van Kan op te sloon en de belangstèlling vur dat errefgoog te oonderhawe en te promote.
Medeklinkers De schrijfwijze van de medeklinkers in het Kanners is vrij eenvoudig omdat zij grotendeels met die in het AN overeenstemt. Alleen de sj en zj klanken, de t of d, ch of g aan het einde van een woord vragen enige uitleg. De sj (stemloze sisklank): is de spelling voor de woorden die in het AN sch of sj ( bv diminutiefwoorden) geschreven worden: school , schip, meisje, huisje of in Franse leenwoorden met ch: châle, chèque. Sjaol, sjeep,
Versjöjvinge 5 -2 Woorden die nog wel gekend zijn maar zelden nog gebruikt worden. astrakan (m) < astrakan: lammerbont. bavèt, bavètsje (v-e) < bavette: slabbertje >zäoverlepke. brajèt < brayette (v): gulp, rits > gäolep deupjès (m) < deux-pièces: dameskostuum (rok en jas die afzonderlijk gedragen kunnen worden)> maantelpak , maantelpekske, maantelkestum. kappesjao (m- s) < capuchon: op een mantel vastgenaaide kap > kap. kombenèzao (m -s) < combinaison: onderjurk > oonderrok. kulot (v- e) < culotte: pofbroek > pófbrook, flodderbrook
Franse en Waalse woorden in het dialect van Kanne (1) Veel aan het Frans of het Waals ontleende woorden waren In Kanne in de jaren vijftig, toen ze werden opgetekend, nog algemeen of vrij algemeen. Het Nederlands en nog in grotere mate het Zuid-Nederlands is door de geschiedenis heen door het Frans beïnvloed. Dat geldt zeker voor de dialecten die gesproken worden in de Vlaamse steden en dorpen die dicht bij de taalgrens liggen. Hoe intenser de contacten van de
Versjöjvinge (2) Äöf : in klàèjne sjèjfkes gesnoje appele dèj te druge wode gehange ater of nèève de kachel . Vgl. Ooft : fruit, gedroogde appelen (Van Dale). Höjf – höjve – in aander Limb. diejalekte: huuf, uif, huub : knikker, teelbal < Wa hîfè (notendop) < Duits: Hiefe rozenbottel (J.Leenen: Luikse afkomst van de Limburgse knikker of “huuf” De huuf< ohd. Hüba, verwant aan heuvel Duits: Haube.( Limb. Etym. Wo: F. Debrabandere). Basisbetekenis gekromd (Limb. Etym. Wo: H.
De Neutebàom van Frans van Leen Aste in Kan euver de neutebàom kals deenke nog väöl Kannernèère on Frans van Leen (Frans Nicolaes) want dèè hèèt – zoe hèbbe v’r oêts z’n zuster Liêzebèt hure vertèllen – e neuteböjmke geplaant wèj ‘r z’n kemunie hèèt gedoon. Iech wèt niemie of het z’n uûste of z’n plechtige kemunie wór. Frans ès in 1905 gebore. ‘r Hèèt dus ofwaol in 1912 of in 1917 e böjmke geplaant wat douw zeker al e
Dialecten zijn levende talen en ondergaan dus ook veranderingen. Die kunnen van verschillende aard zijn: woordenschat, woordbetekenis, klank, grammatica… Veranderen behoort tot de normale evolutie van een taal omdat die veranderingen voortvloeien uit veranderingen in onze maatschappij. De Zuidoost-Limburgse dialecten vertonen vaak veel overeenkomsten, toch heeft elk dialect zijn identiteit. Die eigenheid van elk dialect dreigt weliswaar stilaan onder invloed van het A.N. en/of van andere dialecten sterk achteruit te gaan. Dat is in Kanne al een paar jaren geleden