De Neutebàom van Frans van Leen

De Neutebàom van Frans van Leen

Aste in Kan euver de neutebàom kals deenke nog väöl Kannernèère on Frans van Leen (Frans Nicolaes) want dèè hèèt – zoe hèbbe v’r oêts z’n zuster Liêzebèt hure vertèllen – e neuteböjmke geplaant wèj ‘r z’n kemunie hèèt gedoon.
Iech wèt niemie of het z’n uûste of z’n plechtige kemunie wór. Frans ès in 1905
gebore. ‘r Hèèt dus ofwaol in 1912 of in 1917 e böjmke geplaant wat douw zeker al Frans en Liêzebèt e paor jaor aad wór. V’r doên effen ós àoge touw en ziên ‘m as gamàè dat böjmke in het koêt zètte wat ‘r gemaok haaw in den hoof nèèven het hoês van z’n awers, Jan Nicolaes en Hélène Daemen (Leen). ( Z’n maa haaw het hoês georreve van häör awers Jan Daemen-Elisabeth Schiepers).
Noê zouw niêmes het in z’ne kop hole op dèj plaots e böjmke te plaante. Meh ’t wór douw, veur de kenaalwàèreke, mèt ‘ne kalekriêke oondergroond ’n iediejale plaots vur ‘ne Juglans regia. Zoe gaans allàèjn langs de laandwèèg dèè verbiê het hoês van Pieter Crijns-Agnes Gelen (Piê de Kniên ) get hoêger op noh het Pestoêrsböske leep.notenboom juni 08
Frans hèèt zeker mèt väöl plezeer het böjmke ziên greuje en mèt spanning gewaach op de uûste neut dèj het ‘m zouw gèève.
Het wood mèt de jaore e prachèksemplaar, en wór warsjèjnlek èene van de sjónste en aajdste neuteböjm in den ömtrèk.
Iech sjrèjf “wór” want sins zaoterdig 7 fibrewarie in de vurdenoon blèjf van de miê als honderdjaorige neet väöl mie euver.
Douw v’r in 1990 het höjske van Frans kochte of uder van Liêzebèt, dèj het vröchgebruûk van het hoês haaw (het haaw e tiêdsje lèèg gestaande want Frans wòr in e bejaardetehoês in Lafelt) wórre v’r hil blèj en gruûts tot v’r mèt het mellegerblokke höjske (gebouwd in 1856 of nog vreuger) àoch èegenèèr wode van de neutebàom. V’r hawen ‘m altiêd gekènd en bewoonderd. Mét de jaore kroêg de bàom wèj langer wèj groêtere laandsjappeleke en botanische wèèrde. Nao e serjeus oonderzeuk van ‘ne bàomdeskundige kroêg ‘r zellefs de iêr in aonmèereking te maoge komme bie Monnemeente en Laandsjappe van de Vlaomse Gemàèjnsjap as te besjerreme bàom. Meh dèèn titel hèèt `r jaomer genoeg neet lang màoge hawe. Vur wat? Wèè wèt ‘t…
Mesjiên haaw dat toch niks kènne veraandere on de aoftakelingsversjènsele dèj d’n den awe, miê as 22 m. hoêge en 2,75 m. dikke bàom begóste aon te vrèète. KONICA MINOLTA DIGITAL CAMERADikke zwamme, aofbrèèkende dor tek, loskommende stukke sjors, wiêniger bläöjer, wiêniger neut dèj àoch klàèjner en klàèjner wode. ‘r Haaw z’n gloriejaore gekènd. ’r Haaw àoch het oongelök te stoon op ’n plaots boê ‘r vur ós, vur de bure, vur de väöle waandelèère gevaorleke aofmèètinge en gevaorleke dikke tek haaw gekrege zodat ‘r aaf en touw gesnoejd mós weude.Notenboom 3 snoeien 2011  2
En de bestraoting mèt kleenkers in 1995 van het doêdlàopend stök Awewèèg noh de kenaal touw hèèt zeker z’n gezoondhèejd gèe good gedoon. Tege de sjàèrpe en stàèreke tan van de griêp-en graofmesjine haaw’r gèe middel vur z’n dikke wottels on de straotkaant te besjerreme. ‘r Hèèt zoe lang meugelek staand gehawe, hèèt tot oos groêt plezèèr en dat van hil väöl löj z’n plaots in ós däorep verdedig. `r Zouw, asser het kós, hil get te vertèllen hèbbe. Iech don het effe in ziên plaots ömdat ‘r verdeend verneump te weude op de siete van Heemkunde Kanne dèj de geschiedenis van ós däorep vaslèk vur het naogeslach.
Frans van Leen‘r Zouw op de uûste plaots vertèlle wèj dèks tot ‘r saoves geboejd geluûsterd hèèt met väöl löj van Kan noh de sjón deunsjes dèj Frans, gezèète op de baank oonder z’ne bàom of op de trappe vur het hoês, oêt z’ne saksefoon haolde, wèj Frans eder jaor in de bàom kroop en mèt ’n lang gjaat de neut oêt de läote klopde, wèj ‘r de neut in n’ne groête koomp mèt waoter doompelde en daan laot druge; ‘r zouw nog vertèlle euver de leef dinger dèj de köppelkes zich zage op de baank en ‘r zouw zeker àoch neet vergèète te zègge wèj bang ‘r gewèès ès douw‘r op den uûsten daog van den oorlog door keugel vanaof de kip on den aandere kaant van de kenaal getroffe wood. De kèns noê nog de spore ziên dèj de keugel hèbben atergelaote in de mellegerblokke moêr van het hoês on de kenaalkaant. Áoch wèj ‘r op hoêge awerdom jaor nao jaor mèt spiêt z’n kraachte veulde vermindere; wèj ‘r angs begós te kriêge vur stäoremwèèr en wèj ‘r niemie de fors haaw vur de sappe zoe hoêg noh bove te stoête vur te bleuje en ‘n bläöjermassa te maoke boê de loch neet door kós sjèjne en wèj ‘r tenslotte niemie in staot wór vur de vröchte te sjeenke dèj ‘r zoeväöl jaore gesjoonken haaw. Meh àoch vur neuteböjm ès ’nen tiêd van komme en ‘nen tiêd van goon.IMG_0005
E nouw verslaog van ‘ne bàomdeskundige loot ós eenziên tot v’r ós móste neerlègge bie ’t oonvermèjdeleke. Dat ès dus op d’n tristige zaoterdig 7 fibrewarie gebäörd. V’r kósten ‘t toch neet euver ós hat kriêge ‘m hillemaol te doên verdwèjne. V’r kiêken noê nog ederen daog noh z’ne stam en noh z’n dikke errem dèj tot ‘n vèjlige lengte eengekot ziên. V’r laoten ‘m zoe as e natuûrkeuns-wàèrek wèjjer lèève zoelang ‘r nog lèève wèlt, as herinnering on de plaanter Frans van Leen dèè in 1993 op 88 jaorige lèèftiêd in Lafelt gestorreven ès, as herinnering on ze laank lèève in Kan. V’r kènnen’m nog zègge “mersie” vur waste zoeväöl jaore gewèès bès en de doêzende hil lekkere neut dèjste ós gegèèven hèbs, mersie vur de kollesjaoj as de zon stoêk, mersie vur de veugel, klàèjne en groête, miêskes, veenke, bleun dèj spèèlde of èète zeukde, torteldoêve en bosdoêve, dèj zich te good doêge on de neut dèj op de straot kepotvele, raove dèj de lèste neut pikde en temèt wegvloge en de trouwe spech, de roej koont wèj Liêzebèt ‘m neumde, dèè v’r regelmaotig huûrde kloppe en noê en daan àoch te ziên krege. Mersie.
V’r laote diech aanders wèjjerlèève.