In oktober zijn er weer verkiezingen en dan is het voor de gemeenteraad. Tijd om eens te zoeken naar materiaal over verkiezingen in Kanne. In het archief van Heemkunde Kanne bevindt zich een map met de kiezerslijst van de gemeente Canne na de herziening van de kieswet in 1921. Opmerkelijk is dat hierop staat dat het een lijst is voor de Kamerverkiezingen waarbij ook (de) vrouwen kiesrecht krijgen en er is een lijst voor de gemeenteraadsverkiezingen, alleen voor de mannen. Wat is hier bijzonder aan? Dan moeten we even kijken naar de evolutie van het kiesrecht in België.

Vanaf het ontstaan van België was cijnskiesrecht ingevoerd, maar dat gold enkel voor mannen, die een bepaald bedrag aan belasting betaalden. In 1848 werd die cijns verlaagd. In 1883 kregen ook de mannen, indien zij in bezit waren van een diploma lager onderwijs of een examen hadden afgelegd, het recht te stemmen voor de gemeentelijke en provinciale verkiezingen. Sinds 1893 was er meervoudig algemeen kiesrecht, wat maakte dat alle mannen een stem mochten uitbrengen maar dat vermogende mannen tot 3 stemmen konden krijgen en gebruiken. De armere delen van de bevolking, zoals de arbeiders, waren het slechtst vertegenwoordigd. De socialisten, die toen niet voor niets Belgische Werkliedenpartij heetten, eisten natuurlijk de afschaffing van dat meervoudig stemrecht.

In 1919 hebben de mannen enkelvoudig kiesrecht gekregen en dat werd hun verleend voor het moedig verzet van veel Belgische mannen tijdens de Eerste Wereldoorlog. Bij de parlementsverkiezingen van 1919 is er ook een zeer beperkt aantal vrouwelijke kiezers: vrouwen die tijdens de oorlog wegens patriottische daden door de Duitse bezetter waren gevangen gezet, maar ook weduwen of moeders (als ze weduwe waren) van gesneuvelde militairen of burgers, die door de bezetter waren gedood, kregen kiesrecht. Vrouwen in het algemeen kregen toen geen kiesrecht omdat de liberalen en socialisten, die vóór vrouwenkiesrecht waren, vreesden dat vrouwen teveel onder invloed van de kerk stonden en dus katholiek gingen stemmen.

In 1920 kregen de vrouwen wel kiesrecht voor de gemeenteraadsverkiezingen en dan is de titel van de kieslijst van de gemeente Canne op dat ogenblik verkeerd!
Trouwens, een jaar later mochten de vrouwen zich wel kandidaat stellen voor de gemeenteraad, de provincieraad en het parlement en schepen of burgemeester worden, maar stemmen mochten zij nog altijd niet. Dat zou pas in 1948 gebeuren.

Verkiezingen Kanne 1921
Trouwens, wat was het resultaat van de verkiezingen van 1921? Lijst 1 haalde 4 van de 7 zetels binnen. Martin Vrijens-Feij (1860-1939) werd burgemeester, Lambert Severijns-Mengels (1892-1977) en Gerard Vrijens-Warnants (1886-1954) werden schepen. Raadslid van lijst 1 was Henri Hennus-Vrijens (1885-1964) en van lijst 2 Henri Schiepers (1870-1941), Paul Vrijens (1867-1937) en Willem (Guillaume) Nicolaes-Pieters (1863-1931).
Plaatsvervangers waren voor lijst 1 waren Jean Vrijens-Daemen (1882-1945), Gerard Nicolaes-Frijns (1876-1962), Guillaume Vrijens (1894-1962) en voor lijst 2 Lambert Gilson-Hertogen (1869-na 1954), Guillaume Meex -Schepers(1877-1950) en Antoine Schiepers (1888-1926)

Binnenkort verschijnt in Heemkunde Kanne, 2024-3, jg 25 een artikel over de gemeenteverkiezingen van Kanne na de Tweede Wereldoorlog.

Voor de informatie over het kiesrecht heb ik gebruik gemaakt  van https://rosavzw.be/nl/themas/politiek-en-beleid/historisch/1948-stemrecht-voor-vrouwen,  en https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2021/04/07/100-jaar-geleden-belgische-vrouwen-gaan-voor-het-eerst-stemmen/ geraadpleegd op 30-6-2024.